Altijd achterstevoren in de kerk

Organist Gerben Mourik was van jongsaf onder de indruk van het orgel

Van onze redacteur Grytsje Anna Pietersma

14-01-16

Als klein jongetje zat hij voortdurend achterstevoren in de kerk. Voor de dominee had Gerben Mourik op dat moment geen belangstelling, des te meer voor het imposante orgel. "Mijn ouders hadden de grootste moeite om me naar de dominee te laten kijken."

Onder de indruk van het kabaal

Zo was organist Gerben Mourik al op hele jonge leeftijd geïmponeerd door het grote orgel en het 'kabaal' wat eruit kwam. "Mijn ouders kochten een tweedehands, een beetje aftands, elektronium voor mij. Daar oefende ik op en ik kreeg toen ook les. Pas na twee of drie jaar speelde ik voor het eerst op een kerkorgel. Dat was wel een bijzondere ervaring, want je moet op een echt orgel veel harder werken. Het is een lastig instrument; eerst moet je de registers opentrekken en je moet wennen aan de zwaarte van de pedalen."

Bestel tickets voor het concert van Gerben Mourik in de Edesche Concertzaal.

Groots kerkogel

Op welk kerkorgel hij voor het eerst speelde, dat weet Gerben niet meer. Maar hij herinnert zich wel een bijzonder moment met het een groots kerkorgel. "Dat was het concert in de Kathedraal van Antwerpen. Ik mocht daar niet alleen een concert geven, maar ook de hele avond vooraf oefenen. Het was zomer en het zonlicht scheen zo mooi door die ramen. De ruimte, die ervaring dat je daar helemaal alleen zit, dat was prachtig. Ik heb toen wat Franse orgelmuziek gespeeld, maar wat precies dat weet ik niet eens meer." Net als het orgel in de Kathedraal van Antwerpen is het Ypma-orgel van de Edesche Concertzaal een romantisch orgel. Ook hier speelt de organist een programma met Franse orgelmuziek, van onder meer Louis Vierne.

Louis Vierne

"Het Berceuse van Vierne wat ik in de Edesche Concertzaal speel is een wiegenlied, het is heel poëtisch", vertelt Gerben. "Je ziet de moeder die haar kind wiegt als het ware voor je. Het Scherzo van Vierne, wat ik ook speel, is weer heel luchtig en snel. Die twee uitersten van Vierne spreken me aan. Tijdens een concert heb ik geen beeld voor ogen, terwijl ik de muziek speel. Bij een stuk als Berceuse is het heel voor de hand liggend om wel een beeld te hebben, maar tijdens een concert kan ik daar niet bij stilstaan, daarvoor gaat het veel te snel." Naast Vierne heeft Gerben een grote voorkeur voor de componist Sigfrid Karg-Elert, van wie hij in Ede ook een aantal werken speelt. Maar wat de jonge organist ook heel graag doet, is improviseren!

Improviseren

"Vanaf de 19e eeuw was er een grote waardering voor alles wat geschreven stond. Daarom zijn we heel lang blijven hangen bij Bach en Mendelsohn en werd er weinig geïmproviseerd", vertelt Gerben over het gebrek aan improvisatie tijdens concerten. "Nu is er nog steeds een enorme waardering voor bestaande werken als de Matthaus-Passion. Nu kun je die wel een paar keer per jaar horen, maar dat geldt niet voor alle werken. Onder de componisten heb je ook A-, B- en C-componisten. Ik speel alles wel, maar ik improviseer ook veel. Dan is het steeds weer nieuw." In de Edesche Concertzaal geeft Mourik het publiek de kans om vooraf een thema door te geven. "Daar improviseer ik dan op. Er staat een half uur improvisatie op het programma. Het leuke is dat ze het wel kennen, maar helemaal niet weten wat er gaat gebeuren. Die verrassing was er vroeger veel meer, omdat mensen geen cd’s hadden. Met improviseren ben je wel benauwd dat je jezelf gaat herhalen, maar het biedt heel veel mogelijkheden."

Geen slap gemiddelde

Het publiek krijgt door organist Gerben Mourik een doordacht muzikaal programma voorgeschoteld. "Voor een concert heb ik niet per se een doelgroep voor ogen. Ik kijk naar wat er in zo’n serie eerder te beluisteren was en wat bij het orgel past. Daarbij houd ik niet echt rekening met wat ik denk dat de mensen willen horen. Op die manier doe je het orgel en het publiek het meest recht, door de stukken te kiezen die passen bij het orgel. Als je daarin aanpassingen doet wordt het een slap gemiddelde."

Benieuwd naar het zorgvuldig uitgedachte programma? Beluister Gerben Mourik in de Edesche Concertzaal op 5 februari.

---