Izhar Elias over de kracht van de zachte gitaar

"De gitaar is zo’n gevoelig instrument, de klank raakte me direct"

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

23-07-16

Gitarist Izhar Elias heeft het razend druk. Op het moment van dit interview is hij net terug uit Denver (VS). Daar gaf Izhar een aantal masterclasses en een concert op uitnodiging van de Guitar Foundation of America, een van de belangrijkste gitaarfestivals ter wereld. Een week eerder speelde hij op Terschelling tijdens Oerol. “Iedere week ziet er weer anders uit, maar dat maakt het wel heel boeiend”, vertelt hij enthousiast.

Koningsdag

Bekend bij het grote publiek werd Izhar met zijn optreden tijdens het Koningsdagconcert 2016, dat in het teken stond van de gitaar. “Het was een heel bijzondere ervaring. Naast alle security en screening eromheen was het best spannend om voor de koning te spelen. Ook het programma was bijzonder, Jan Akkerman deed bijvoorbeeld mee en er was een heel orkest bij.”

Nederlandse Muziekprijs

De weg die Izhar aflegde tot een van de succesvolste Nederlandse gitaristen is geplaveid met hoogtepunten. Cum laude sloot hij in 2002 zijn Master af aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en ontving daarbij de Nicolaï-prijs. Tegelijkertijd studeerde hij aan de prestigieuze Italiaanse Accademia di Studi Superiori l´Ottocento. Maar de grootste onderscheiding tot nu toe was de Nederlandse Muziekprijs die hij in 2011 ontving. “Het traject daarvoor werd al in 2007 ingezet, met als bekroning dus die prijs”, vertelt de gitarist. “Met een coach maak je een plan voor die vier jaar, waarin je lessen kunt volgen bij gitaargrootheden over de hele wereld. Dat was enorm inspirerend.”

Het is tekenend voor Izhar dat hij niet alleen gitaarlessen nam, maar koos voor een brede insteek. “Ik vind het belangrijk om me in zaken te verdiepen die om het gitaarspelen heen hangen. Tijdens een vertelcursus werkte ik bijvoorbeeld met een regisseur en een verteller, en heb ik dansles genomen in barokke dansen. Veel gitaarmuziek uit de barok is namelijk gebaseerd op dansen uit die tijd. Ik denk dat je die muziek letterlijk beter aanvoelt, als je ook weet hoe die dansen gaan.” Op 19 november geeft Izhar Elias een concert met een mediterraans tintje in de Edesche Concertzaal.

Opera

Misschien nog opmerkelijker is dat Izhar ook les nam bij dirigent Ed Spanjaard. “Ik was bezig met negentiende-eeuwse gitaararrangementen van Rossini-opera’s. Als operadirigent heeft Ed Spanjaard veel ervaring met Rossini. Van hem leerde ik dat er in een opera-uitvoering een spanningsveld bestaat tussen solisten op het toneel en het orkest in de orkestbak. Op een gitaar ben je als speler alles in één, dus hoe breng je dat samen? Het bijzondere is dat zoiets toch kan! Als je de zangpartij speelt, heeft die de hoofdrol en moet de begeleiding heel dun en flexibel zijn. Bovendien kun je op een gitaar zelfs de klank nabootsen van een hobo of een strijkersgroep.

Zacht instrument

Voor Izhar heeft de gitaar onbegrensde mogelijkheden. “Sommigen zien een beperking in het feit dat de gitaar een zacht instrument is. Ik denk dat dit juist de kracht is, want vanwege die zachte klank kun je met stilte spelen en daarmee het publiek naar je toe trekken.” Communicatie met het publiek is voor Izhar dan ook essentieel voor zijn concerten. “Natuurlijk is het van belang dat je de juiste noten op de juiste manier speelt, maar minstens zo belangrijk is dat je het publiek voor je weet te winnen. Tijdens het concert in Denver kwam ik al spelend door de zaal op. Door iets onverwachts te doen heb je direct de aandacht.” Hoe Izhar merkt dat hij het publiek ‘heeft’? “Als je een glimlach ziet verschijnen op de gezichten wanneer je iets vertelt, of als het juist muisstil is op het moment dat het er echt op aan komt. Eigenlijk heeft het veel met psychologie te maken.”

Dirigentje spelen

Zijn fascinatie voor communicatie, psychologie en kunst in het algemeen heeft Izhar niet van een vreemde. Zijn vader is kunstschilder en zijn moeder psycholoog; beroepen die veel raakvlakken hebben met muziek. “Mijn ouders zijn niet uitgesproken muzikaal, maar er werd thuis wel veel klassieke muziek gedraaid. Ik herinner me dat ik al heel jong interesse had voor muziek. Als kind zette ik een plaat op en speelde dan dirigentje. Ook kon ik uren met speelgoedinstrumenten spelen. Maar het meest fascinerend vond ik toch die oude gitaar van zolder. Mijn moeder had ooit het plan opgevat om les te nemen, maar toen ik werd geboren, kwam ze er niet meer aan toe.”

Uitstapjes

Over wat de gitaar voor hem zo bijzonder maakt, is Izhar duidelijk. “Het is zo’n gevoelig instrument, de klank raakte me direct! Ook het feit dat je de gitaar in veel andere muzikale culturen tegenkomt, vind ik ongelooflijk interessant; het instrument is flexibel in allerlei stijlen. Je kunt er net als bij de piano tegelijk de melodie en de begeleiding op spelen, maar het is ook een heel ritmisch instrument. Dat laatste hoor je vooral terug in barokstukken, dan is het alsof je de drumpartij speelt, zoals in een bandje. In de negentiende eeuw wordt juist weer de zangerige kant van de gitaar benadrukt. En dan heb ik het nog niet eens over de gitaarmuziek van de Balkan of Zuid-Amerika.” Wie denkt dat Izhar alleen in de akoestische gitaar is geïnteresseerd... “Af en toe maak ik graag uitstapjes. Van componist Florian Magnus Maier speelde ik tijdens de Zaterdagmatinee in het Concertgebouw zijn Dubbelconcert voor akoestische gitaar, elektrische gitaar en orkest. Ik verbreed mijn horizon nog steeds”, lacht hij. “Hopelijk lukt het om dat stuk ooit op de plaat te zetten.”

Toekomstplannen

Naast dit project heeft Izhar nog meer toekomstdromen. “Ik zou graag vaker iets met orkest willen doen, maar gitaarconcerten vormen in de ogen van veel orkestprogrammeurs een risico, omdat er minder publiek op af zou komen. Verder heb ik thuis nog stapels nauwelijks gespeelde muziek liggen. Ook zou ik graag meer componisten muziek voor mij willen laten schrijven, want het is goed om niet alleen muziek van overleden componisten te spelen. Ik vind het belangrijk om de muziek levend te houden en nieuwe ontwikkelingen in gang te zetten.” In zijn leven dat zo nauw is verbonden met gitaar zorgt Izhar overigens wel voor voldoende ‘afkickmomenten’. “Ik ben begonnen met tangolessen. Dit keer vooral voor mijn plezier. Gewoon omdat het lekker is de muziek ook in je lijf te voelen.”

---