Mariam Batsashvili: 'Liszt is een soort peetvader'

Interview met de jonge Georgische pianiste Mariam Batsashvili

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

06-09-16

De Georgische pianiste Mariam Batsashvili is nog maar 22 jaar, maar speelt nu al over de hele wereld in de belangrijkste concertzalen. Het winnen van het Internationale Lisztconcours in Utrecht zorgde voor haar doorbraak. Met Mariam dient zich de volgende generatie Georgische musici aan, die internationaal furore maakt. Pianisten als Khatia Buniatishvili en Nino Gvetadze en zangeres Katie Melua gingen haar voor.

Muzikaal land

Zoveel muzikaal talent uit één land, dat kan haast geen toeval zijn. “Georgië is een muzikaal land. Muziek is onderdeel van onze cultuur”, vertelt Mariam. “In bijna ieder huis staat een piano en er wordt veel gezongen. Bij ons thuis ook, al zijn mijn ouders geen beroepsmusici. Je hoeft geen professional te zijn om van muziek te kunnen genieten.”

Kick

Mariam begon al op jonge leeftijd met muziek maken. “Het schijnt dat ik met tien maanden al naar muziek luisterde, op mijn vierde begon ik met pianoles.” Haar muzikale ontwikkeling ging voorspoedig. Ze maakte zelfs zulke vorderingen dat ze op zevenjarige leeftijd al mee kon doen met een pianoconcours voor zeer jonge kinderen. “Tot mijn eigen verbazing won ik de eerste prijs, dat gaf wel een kick. Tot dan toe vond ik het gewoon heel erg leuk om te spelen, maar het winnen van die prijs opende mijn ogen. Iets in me zei dat dit een pad was waarop ik verder kon gaan.” Mariam stond daarin niet alleen. “Mijn grootmoeder heeft me enorm gestimuleerd en ook mijn docenten in Georgië en Weimar.”

Zaterdag 29 oktober is Mariam Batsashvili te horen in de Edesche Concertzaal. Mis het niet en bestel tickets!

Nachtwacht

Over een andere loopbaan dan die van pianist heeft Mariam nooit serieus nagedacht. Volgens haar heeft dat vooral te maken met haar creatieve inborst. “Ik ben een expressief persoon en heb een grote behoefte om mezelf uit te drukken. Dat lukt het beste achter de piano. Ik zou me erg ongelukkig voelen als dat niet meer zou kunnen”, vertelt ze. “Zelfs mijn hobby’s hebben met creativiteit te maken. Ik lees graag en ga, als het even kan, naar een museum. Helaas ontbreekt het nogal eens aan tijd, maar nu ben ik wat langer in Nederland en had ik het geluk om het Rijksmuseum en het Van Gogh Museum te bezoeken. Het is echt zo indrukwekkend om die grote meesterwerken van dichtbij te zien. De grootsheid van de ‘Nachtwacht’ is overweldigend, net als de zelfportretten van Van Gogh.”

Franz Liszt

De innige band die ze met kunst heeft, is nog intenser als het om muziek gaat; in het bijzonder die van Franz Liszt. “Ja, zijn muziek gaat eigenlijk al mijn hele leven met me mee. Toen ik jonger was, werd ik vooral geboeid door de indrukwekkende virtuositeit in zijn stukken. Naarmate ik ouder werd, kreeg ik meer oog voor de diepere lagen in Liszts muziek.” Het stoort Mariam dan ook als sommige collega-pianisten Liszts pianomuziek afserveren als oppervlakkig. “Ik kan daar echt boos om worden, want Liszt is allerminst oppervlakkig. Luister alleen al naar zijn late werken, waarin hij de virtuositeit heeft laten varen om tot een nog intensere expressie te komen.” Over de kern van Liszts muziek is Mariam helder: “Voor mij gaat zijn muziek over de kracht van de liefde, over God, over datgene wat groter is dan ons leven. Misschien is het gek om te zeggen, maar eigenlijk is Liszt een soort peetvader voor me.”

Imperfect

Haar deelname aan het Internationale Lisztconcours in Utrecht betekende voor Mariam dan ook veel meer dan zomaar het winnen van een pianowedstrijd. “Een jaar lang met die muziek bezig zijn was heerlijk. Elke dag deed ik bij het studeren weer nieuwe ontdekkingen. Toch betekent dat niet dat ik zijn muziek nu perfect speel. Op detailniveau blijven er altijd dingen waarover je twijfelt. Het enige wat ik kan doen is zorgvuldig lezen wat er in de partituur staat. De componist kent zijn stuk tenslotte beter dan ik. Daarom geloof ik ook niet dat er zoiets als ‘democratie’ in muziek bestaat. Er zijn grenzen aan interpretaties.” Het Utrechtse concours was overigens niet het enige Lisztconcours waar Mariam aan meedeed. Het Lisztconcours van Weimar schreef ze al eerder op haar naam.

Edesche Concertzaal

Met veel plezier kijkt ze uit naar het concert in de Edesche Concertzaal op zaterdag 29 oktober 2016. “Vooral de Bösendorfer Imperial fascineert me. Het is voor mij de eerste keer dat ik op zo’n vleugel speel.” Het repertoire voor de Edesche Concertzaal koos ze zorgvuldig uit. “Er zit een mooie opbouw in het programma, waarin ik zoveel mogelijk kanten van Liszts pianomuziek probeer te belichten.” Zelfs Mozart komt even voorbij, maar dan gezien door de bril van Liszt. “Ik speel Liszts weinig gehoorde operaparafrase over Mozarts opera’s ‘Don Giovanni’ en ‘Le nozze die Figaro’. Het is een moeilijk en veeleisend stuk, niet alleen vanwege de techniek, maar ook om in al dat pianistische geweld juist de lichtheid van Mozarts muziek te bewaren.”

---