Sander van Marion: Na zestig jaar overheerst dank

Organist Sander van Marion viert zestigjarig jubileum met 'Tour de France'

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

23-08-16

Organist Sander van Marion zit zestig jaar in het vak. Een mijlpaal die met een reeks landelijke concerten wordt opgeluisterd. Van Marion viert zijn zestigjarig jubileum met de ‘Tour de France’, een programma dwars door driehonderd jaar Franse orgelmuziek.

Dankbaarheid

Franse muziek speelde en speelt nog altijd een grote rol in de loopbaan van Sander van Marion. "Ik heb er zelfs een gouden medaille aan te danken die ik kreeg van de Société ‘Arts, Sciences et Lettres’ in Parijs", vertelt hij. "Dat is prachtig, maar het meest dankbaar na die zestig jaar ben ik voor de vele concerten die ik wereldwijd heb mogen geven. Aan deze concerten heb ik veel goede vrienden en kennissen overgehouden."

Dankbaarheid is een terugkerend motief in het gesprek met Sander van Marion. "Ik heb een gouden tijd gehad", vertelt de organist. Tegelijk maakt hij zich zorgen over de toekomst van het orgel. In de afgelopen zestig jaar heeft hij veel zien veranderen. "Ik vind het een droevige zaak dat het orgel bij de jeugd niet meer in trek is. Toen ik als twintiger met mijn concerten begon, trok ik in de Goudse Sint-Jan makkelijk vijfhonderd bezoekers. Maar de interesse voor het orgel is afgenomen en de orgelserie in Gouda is zelfs helemaal gestopt. Het is een landelijke trend", merkt hij treurig op.

Vier het zestigjarig jubileum van Sander van Marion mee! Op vrijdag 7 oktober speelt hij een bijzonder concert in de Edesche Concertzaal. Bestel tickets voor dit concert!

Missie

Ondanks de teruglopende aandacht voor het orgel blijft Sander zich onverminderd inzetten voor zijn lievelingsinstrument. "Mijn insteek is altijd geweest dat ik zoveel mogelijk klanken van het orgel wil laten horen. Als kind had ik er een vreselijke hekel aan als het orgel zo hard ging. Het is een valkuil waar veel goed bedoelende organisten de mist mee ingaan. Als je naar een kerkdienst gaat, dan is het volle werk van het orgel vaak het eerste wat je hoort. Mensen krijgen dan een verkeerd beeld van het instrument; alsof het alleen maar een dikke brei van klanken voort kan brengen."

Dat het orgel helemaal niet zwaar hoeft te zijn, maar ook heel licht kan klinken, is iets wat Sander van Marion graag tijdens zijn concerten demonstreert. "Ik wil het orgel sprankelend bespelen." Lachend vervolgt hij: "Ik trek dus niet alle registers open, maar ik gebruik ze wel allemaal! César Franck noemde het orgel zijn orkest; ik denk daar ook zo over."

Een andere manier om het orgel ‘aan de man’ te brengen, is door erover te vertellen. "Tijdens concerten vertel ik graag over de stukken die ik speel. Door er een verhaal bij te vertellen, weten mensen waar ze op moeten letten, of waar het idee achter een bepaald stuk vandaan komt. Een concert moet ergens over gaan en het moet geen aaneenschakeling zijn van losse stukken. Graag hang ik mijn concerten op aan een bepaald thema."

Tour de France

In de Edesche Concertzaal maakt het publiek vrijdag 7 oktober 2016 samen met Sander van Marion een tocht door driehonderd jaar Franse orgelmuziek. "Ik heb het programma samengesteld naar aanleiding van een merkwaardig gegeven. Anders dan bijvoorbeeld in Duitsland of Nederland heb je in Frankrijk bijna geen barokorgels meer. Ze hebben wel bestaan, maar tijdens de Franse Revolutie is er veel kapot gemaakt." Het sleutelwerk op het programma is Marche de Marseillais van Claude Balbastre. Sander vertelt: "Balbastre was ooit hofcomponist onder koning Lodewijk XVI. Maar ja, wat moest hij tijdens de Franse Revolutie? Om toch brood op de plank te krijgen schreef hij stukken zoals die Marche de Marseillais om de revolutionairen tevreden te stellen. Balbastre vormt de schakel tussen de Franse barok en de latere romantiek."

Die verdwenen barokorgels zijn natuurlijk een groot verlies, maar het schiep ook nieuwe mogelijkheden. "Zoals Johan Cruijff al zei: ‘elk nadeel heb zijn voordeel’. Dat gold ook voor de Franse orgelbouw na de Franse Revolutie. Omdat veel kerken zonder orgel zaten, had orgelbouwer Cavaillé-Coll de kans om in de negentiende eeuw enorm veel instrumenten te bouwen." Daarover gaat het tweede deel van het programma. "Ik speel muziek van Franck, Widor en Boëllmann, die beroemde stukken voor de orgels van Cavaillé-Coll componeerden. Deze stukken monden uit in een eigen improvisatie over twee bekende Franse volksliedjes."

Doe open!

Sander van Marion mag zich dan verdienstelijk maken voor de Franse orgelmuziek, zijn carrière omvat meer dan dat alleen. Nog steeds geeft hij concerten over de hele wereld en in die zestig jaar gebeurde er soms iets opmerkelijks. "Tijdens één van mijn eerste concerten in Kampen bleef al direct aan het begin van het concert de F in pedaal hangen. Ik heb toen uit nood maar geïmproviseerd over die F en moest uiteindelijk de motor uitzetten. En in Amerika zat ik na een repetitie vast in de kerk. Maar het vijfde klavier van het orgel was bijzonder genoeg verbonden met het carillon in de toren. Ik speelde daarop ‘In naam van Oranje, doe open de poort!" Natuurlijk kwam er op dat moment niemand om de deur open te doen, lacht Van Marion. "Maar later gelukkig wel."

---