Uitgelicht: de Evensong

Wat is de achtergrond van het Avondgebed in de kerk?

Van onze redacteur Tineke Smits

Je komt het tegenwoordig in veel kerken tegen: een Evensong. Soms wordt het ook wel Choral Evensong genoemd. Dat het een Engels principe is, is wel duidelijk. Maar wat houdt het in en wat is de achtergrond van deze dienst?

Kloostertraditie

Een Evensong is een kerkdienst die in de namiddag of avond gehouden wordt. Tijdens dit 'Avondgebed' wordt eigenlijk alleen maar gezongen, typische Engelse (of beter gezegd: Anglicaanse) liederen. Het concept komt dan ook uit de Anglicaanse Kerk, waar de dienst aan de orde van de dag is. Ook vind je er iets van de kloostertradities in terug. Maar in Nederland kennen we ook iets soortgelijks: de vespers in de Rooms-Katholieke kerk bijvoorbeeld. Net als bij een Evensong verzorgt ook daar een koor het grootste gedeelte van de liturgie. De ene keer zingen ze a capella, de andere keer met begeleiding van bijvoorbeeld een orgel. De ene keer zingen kerkganger mee, de andere keer niet.

Vaste volgorde

De dienst heeft een vaste volgorde, die is vastgelegd in het Book of Common Prayer. De indeling van het avondgebed ziet er als volgt uit:
- preces (vaste verzen en responses);
- één of meer psalmen die worden gereciteerd;
- twee Bijbellezingen, afgesloten met de canticles: het Magnificat, de lofzang van Maria en het Nunc Dimittis, de lofzang van Simeon;
- geloofsbelijdenis;
- responses: gezongen en gereciteerde gebeden, onder meer het Onze Vader en het gebed van de dag;
- twee anthems: uitgebreide toonzettingen van bijbelteksten;
- hymns, die als samenzang worden gezongen.

In de Engelse traditie wordt er geen preek gehouden tijdens een Evensong, er zijn wel Bijbellezingen met een overdenking van enkele minuten. In Nederland gebeurt het nog wel eens dat een meditatie of langere overdenking onderdeel is van de Evensong. Een dienst duurt ongeveer drie kwartier.

Engelse componisten

De Evensong is een perfecte gelegenheid om alle mooie koormuziek uit de rijke Engelse muziekgeschiedenis te laten horen. Dat was ook deels de bedoeling toen de liturgie werd ontwikkeld. Dat gebeurde na een conflict tussen de Engelse Katholieke Kerk en de paus, in de zestiende eeuw. Na een conflict riep Koning Hendrik VIII zichzelf uit tot hoofd van de Anglicaanse kerk en er werd een liturgie bedacht die de nadruk legde op de eigen taal in plaats van op het Latijn. De Engelse koormuziek kon toen ook een bijzondere plaats krijgen. Bekende koorcomponisten die gezongen worden zijn William Byrd en Herbert Howells. Maar ook Wood, Stanford en Wesle zijn populair. Met deze muziek als leidraad wordt de Evensong gebruikt als moment van bezinning, verstilling en overdenking.

 Laatst gewijzigd: 26-08-16 - Geplaatst: 18-08-16