Mayke Rademakers maakt Bachs cellosuites bijzonder

Van onze redacteur Jordi Kooiman

20-09-16

Mayke Rademakers zal die dag nooit meer vergeten: ze vierde haar negende verjaardag en kreeg een cello cadeau. Er was direct magie tussen haar en het instrument, en die magie ging nooit meer weg. Inmiddels verwent ze liefhebbers in binnen- en buitenland met haar spel. Ze speelt Bach, ze speelt hedendaagse componisten én ze improviseert.

Melancholisch instrument

Volgens een stamboomonderzoeker was de betovergrootvader van Mayke Rademaker de beroemde negentiende-eeuwse cellist Adrien François Servais, door componist Berlioz de 'Paganini van de cello' genoemd. Helemaal waterdicht is die bevinding niet, maar Mayke kan het zich goed voorstellen. Altijd al was ze vastberaden om celliste te worden, zonder precies te weten waarom. Kennelijk zit het in haar genen.'Ik kan bijna niet onder woorden brengen wat me zo aanspreekt in dit instrument', vertelt ze. 'Ik denk dat het te maken heeft met het melancholische, donkere, sombere geluid. Ik zie in mijn eigen karakter ook zo'n trek. Ik ben geen rasoptimist.'

Beluister de Cellosuites van Bach live tijdens het concert dat Mayke Rademakers zaterdag 24 september geeft in de Edesche Concertzaal.

Buiten Nederland

Mayke Rademakers verliet al vroeg Nederland om zich te bekwamen in het cellospel. Ze studeerde bij André Navarra in Detmold en Wenen, verhuisde naar Londen voor een studie bij William Pleeth en belandde uiteindelijk in de Verenigde Staten, waar ze bij Janos Starker haar kunsten verder ontwikkelde. Al tijdens haar studie begon ze regelmatig op te treden, vooral als soliste en in kamermuziekformaties. Het was niet eenvoudig om haar naam te vestigen, maar 'het bloed kruipt waar het niet gaan kan', vertelt ze. 'En toen ik pianist Matthijs Verschoor ontmoette, raakte alles in een stroomversnelling. Hij is nu mijn muzikale partner en echtgenoot.' Samen met Verschoor maakte Mayke diverse en met veel lof ontvangen cd's. Voor hun inzet voor de Franse muziek kregen ze zelfs een zilveren medaille opgespeld door de Franse Academie voor Kunst en Wetenschap.

Bach als kloppend hart

Mayke is van vele markten thuis, maar Bach vormt het kloppende hart van haar muzikale bestaan. En dan vooral zijn cellosuites die Mayke allemaal op cd heeft gezet en waarvan ze er twee zal spelen in de Edesche Concertzaal. 'Al mijn hele leven staan de suites op mijn lessenaar. Je raakt er nooit op uitgestudeerd. Het zijn hele complexe werken, met niet alleen horizontale lijnen (de melodieën), maar ook verticale lijnen (de akkoorden). Dat is een hele 'architectuur', die je stukje bij beetje tot je moet nemen.'
Mayke vervolgt: 'Ik heb les gehad van grote meesters en heb grote voorbeelden de suites zien uitvoeren. Op een gegeven moment voel je dan: dit is het moment dat ik ze zelf kan gaan uitvoeren. Je voelt: ik ben zo ver.'

De perfecte cello

Voor Mayke viel dat moment vrijwel samen met het vinden van de perfecte cello. 'Je instrument is je stem, een verlengde van jezelf. Het komt dus heel nauw. Je hebt een bepaald klankspectrum in je hoofd en hoopt dat in een instrument te vinden. Ik heb heel veel cello's uitgeprobeerd, maar heb nooit een echt goed instrument gevonden. Zoiets moet je tegenkomen. In 2008 speelde ik op een nieuwe cello van Saskia Schouten. Al na één toonladder was het raak. Er was een klik. Dat instrument is zeker een inspiratiebron geweest om de suites te gaan spelen. Kort daarna begon ik aan dat project.'
Mayke omschrijft haar instrument als 'uitgebalanceerd, heel warm en met een heldere projectie'. Haar cello is te vergelijken met Italiaanse instrumenten van weleer, meent ze. 'Na concerten komen mensen weleens naar me toe en zeggen: dat is zeker een oude Italiaanse...'

Bach in onze tijd

Mayke Rademakers heeft goed nagedacht over haar interpretatie van Bachs suites, aangezien ze al zo vaak zijn uitgevoerd en opgenomen. Wat wil zij ermee zeggen? 'Ik wil de suites niet op zichzelf laten staan, als authentieke werken van drie eeuwen geleden. Mijn drijfveer is om ze naar déze tijd te brengen. We kunnen niet verwachten dat de suites nu hetzelfde worden beleefd als driehonderd jaar geleden: een tijd van koetsen en kaarsen, een tijd waarin het leven veel trager was.'
Om Bachs werken midden in onze tijdgeest te plaatsen, geeft Mayke ze een moderne muzikale context. Ze koppelt ze tijdens haar concert op zaterdag 24 september 2016 aan werken van de hedendaagse componisten Sofia Goebaidoelina en György Kurtág. 'De muziek van Goebaidoelina is heel spiritueel en in zijn structuur geïnspireerd door Bach. Dat geldt ook voor Kurtág. Hij gebruikt veel Bachiaanse motieven.'
Daarnaast voegt Mayke eigen improvisaties aan het programma toe, gebaseerd op motieven uit Bachs suites. Ze speelt die op een elektrische cello, met gebruik van een 'loopstation'. Hiermee kan ze live verschillende lagen opnemen en opstapelen, om daar vervolgens op te improviseren. 'Ik leg dat bij concerten altijd uit', zegt ze. 'Ik vertel ook waar de motiefjes vandaan komen, zodat alles op z'n plek valt.'

Improviseren met de ogen dicht

Improviseren is een natuurlijk iets voor Mayke. 'Het heeft altijd in mij gezeten. Als je een klassiek stuk speelt, ben je je bewust van stijl, structuur, lengte en articulatie. Als je gaat improviseren, kun je uit die begrensde ruimte stappen. Je gaat de dingen vanuit een heel andere hoek bekijken. Je bewegingsruimte wordt groter.' 'Dat is een heel spannend proces', vervolgt Mayke. 'Je weet nooit precies wat er gaat komen. Daarbij reageer ik graag op wat er in het publiek gebeurt. Ik speel weliswaar met mijn ogen dicht, maar ik voel de reactie. Als ik dan merk dat de mensen meegenomen worden, ga ik daarop in. Diezelfde openheid vraag ik aan het publiek. Probeer open te staan en mee te gaan in het moment. Als het goed is, wordt het dan een spannend avontuur!'

---