Eerbetoon is niet zo belangrijk voor Julien Libeer

Liefde voor muziek en sociaal engagement tellen voor Belgische pianist

Van onze redacteur Jordi Kooiman

02-10-16

Visionair. Vernieuwend. De complete muzikant. Over Julien Libeer zijn veel grote woorden gesproken. Met die eerbetonen houdt de jonge Belgische pianist zich echter niet zo bezig. Liefde voor muziek en sociaal engagement, dat zijn de dingen die voor hem tellen. ‘Ik ben me er zeer van bewust dat de kansen en de steun die ik heb gekregen mij voor een grote verantwoordelijkheid plaatsen.’

Potten en pannen

Toen hij drie jaar was, benutte Julien Libeer alle potten en pannen in de keuken van zijn ouders om muziek te maken. ‘Als het maar lawaai maakte’, vertelt hij. Op zijn vierde kreeg hij een synthesizertje van een verre oom, slechts één octaaf qua omvang. Hij gebruikte het ding om er melodietjes van de radio op na te spelen. Voor zijn ouders was het een duidelijk signaal: hun zoon zat te springen om muziekles.

Libeers voorkeur ging in eerste instantie uit naar de viool, maar omdat hij ervan droomde om dirigent te worden, raadde zijn ouders hem aan om pianoles te nemen. Die keuze berouwde hem nooit. ‘Ik ben van jongs af aan bezeten van muziek. Het instrument waarmee ik dat uit, is de piano. Maar ik ben altijd veel breder met muziek bezig geweest. Ik luisterde vroeger orkestmuziek, kamermuziek en heel veel opera. Geen piano-cd's.’

Bestel kaarten en beluister Julien Libeer op 8 oktober in de Edesche Concertzaal met muziek van Schubert en Chopin.

Bernsteins bezetenheid

Libeers liefde voor muziek begon met Leonard Bernstein. Eind jaren tachtig, nog maar twee jaar oud, zag hij de bekende documentaire over de opname van West Side Story onder leiding van Bernstein. Hij was te klein om het te begrijpen, maar onbewust moet het iets getriggerd hebben. De jaren daarna zag hij de docu nog tientallen malen. ‘Er gaat zo'n magnetische kracht van Bernstein uit, alsof hij fysiek bezeten is door de muziek die hij brengt. Dat had een hele grote impact op mij.’

Het was voor Libeer nooit een vraag of hij verder zou gaan in de muziek. Zijn liefde voor muziek ‘evolueerde op een organische manier’, zoals hij het zelf uitdrukt. Het conservatorium was een logische volgende stap. Zijn talent werd opgemerkt en de eerste grote prijzen kwamen binnen. Aan concoursen nam hij echter niet deel. ‘Ik ben er niet principieel tegen, maar ik heb altijd de indruk gehad dat muzikant worden een langzaam rijpingsproces is, waarvan ik de fundamenten liefst zonder al te veel externe prestatiedruk wilde leggen.’

Muzikale grootmoeder

In zijn muzikale ontwikkeling heeft Libeer veel te danken aan meesterpianiste Maria João Pires. Hij leerde haar kennen bij de Muziekkapel Koningin Elisabeth in Brussel. ‘Sindsdien is ze een beetje mijn muzikale grootmoeder geworden’, vertelt hij. ‘Haar invloed op mij is bijzonder groot. Ze is een ongelooflijk inspirerend figuur, op een heel andere manier dan andere leraren. Haar fundamentele bescheidenheid, de complete afwezigheid van arrogantie, haar sociale engagement: al die dingen werpen vragen op over jezelf, op een manier die zich niet beperkt tot het muzikale.’

Zingen met kinderen

Libeer werd door Pires ook gestimuleerd om zich op sociaal gebied in te zetten. ‘Ik had al langer het gevoel dat de rol van een muzikant breder ingevuld kon worden dan een geïsoleerd bestaan tussen de studeerkamer en de concertzaal. Maria João heeft me de kans gegeven om me in te zetten voor haar Equinox-project in België: dagelijkse koorzang met kinderen uit problematische situaties. Ik heb hier uit eerste hand kunnen vaststellen wat voor structurele invloed muziek kan hebben op opgroeiende jonge mensen. Je kunt van een ongelukkig kind niet bij toverslag een gelukkig kind maken, maar muziek kan een houvast bieden waar ze ook zelf mee aan de slag kunnen.’

Met een paar vrienden heeft Libeer ondertussen een vergelijkbaar project opgezet in Molenbeek, de Brusselse wijk die zo vaak in het nieuws komt. Ook heeft hij met Pires en drie andere leerlingen van haar de Partitura-stichting opgericht, om het contact tussen muzikanten van verschillende generaties te ontwikkelen en na te denken over de grote maatschappelijke vraagstukken van vandaag.

Zijn engagement toont dat Libeer niet veel geeft om goede recensies en grote contracten. ‘Natuurlijk is het zeer aanmoedigend als je vanuit de buitenwereld signalen krijgt dat je niet volledig verkeerd bezig bent. Maar ik ben me er zeer van bewust dat de kansen en de steun die ik heb gekregen mij voor een grote verantwoordelijkheid plaatsen.’

Concert in de Edesche Concertzaal

In de Edesche Concertzaal combineert Libeer nocturnes van Chopin met de Sonate in G, D 894 van Schubert. De cohesie in het programma is zijns inziens de ‘muzikale en spirituele affiniteit tussen de werken. Een beetje zoals bepaalde bloemen samen een mooi boeket vormen.’ De sonate van Schubert ligt hem bijzonder na aan het hart.’Een van de meest frappante elementen ervan is het eerste deel. Algemeen gesproken is de muziek van Schubert met geen beter woord te beschrijven dan met ‘Wanderer', de wandelaar. Schubert zingt, danst of doet beide tegelijk, maar zijn muziek is altijd in beweging. Het eerste deel van deze sonate is de uitzondering op de regel: tijdens de eerste drie minuten lijkt er amper iets te gebeuren. De muziek lijkt stil te staan, maar op zo’n buitengewoon poëtische en mysterieuze manier dat het bijna een soort mystieke meditatie wordt. Het is altijd een heel onverwachte ervaring om dit stuk mee te maken. Voor het publiek, maar ook voor mij.’

---