Nico van der Meel: “Muziek geeft zo veel vreugde!”

27 oktober: Camerata Trajectina - 500 jaar Reformatie

Van onze redacteur Jordi Kooiman

22-08-17

Nico van der Meel studeerde in eerste instantie wiskunde, maar muziek won zijn hart. Inmiddels is de tenor al vele jaren een hooggeschatte figuur in de muziekwereld. Met het ensemble Camerata Trajectina avonturiert hij door repertoire waar weinigen zich aan wagen. In Ede is de Reformatie hun kompas.

Meer vreugde

Wiskunde en muziek trokken lange tijd gelijk op in Nico van der Meels leven. Hij was vanaf zijn zestiende kerkorganist en begon op jonge leeftijd koortjes te dirigeren. Toch koos hij voor een studie wiskunde in Leiden. “Overdag gaf ik wiskundeles aan kinderen, 's avonds dirigeerde ik koren. Voor de kinderen was het vervelend – die hadden geen zin in wiskunde – maar voor de volwassenen die naar koor kwamen was het een avondje uit. Dat contrast hielp me toen ik een keuze moest maken. Muziek geeft zoveel meer vreugde.” Van der Meel liet de wiskunde voor wat het was en stortte zich op een conservatoriumstudie in Rotterdam. Hij begon met koordirectie, maar koos later zang als hoofdvak. “Zingen is voor mij enorm belangrijk. Ik ben ook altijd met directie bezig geweest, maar zingen is mijn hoofdactiviteit.”

Emotionele Bach

Een slechte carrièremove was het zeker niet. “Al snel had ik een glanscarrière”, vertelt Van der Meel. “Als tenor heb je het natuurlijk ook makkelijker, want daarvan zijn er niet zo veel.” Van der Meel zong veel oude muziek. Veel Bach. Hij maakte meerdere Bach-cd's onder grote maestro's voor Philips Classics en werd overal ter wereld als solist gevraagd. “Ik had veel met Bach, ook door mijn organistenachtergrond, en mijn vertolkingen sloegen aan. Je loopt daardoor wel het gevaar een etiket opgeplakt te krijgen – dat je alleen oude muziek doet – maar ik kreeg gelukkig de kans breder repertoire te zingen. Ik heb bijvoorbeeld ook Stravinsky en veel liedrepertoire gezongen.” Bach speelt niettemin een grote rol in Van der Meels muziekleven. “Vooral de emotionaliteit van Bach spreekt mij enorm aan. Hij was een mens van vlees en bloed en dat kun je horen. Bachs muziek wiskundig noemen is totaal flauwekul. Natuurlijk kon hij goed nadenken over de structuur van muziek, maar het ging uiteindelijk om de uitdrukking.”

Te belangrijk

Via Bach reisde Nico van der Meel steeds verder terug in de tijd en ontwikkelde hij een groeiende affiniteit voor muziek uit de zestiende eeuw. Camerata Trajectina was de plek bij uitstek om die affiniteit een stem te geven. “Het ensemble begon ruim veertig jaar geleden met een groep studenten musicologie. Al snel kreeg Louis Grijp de leiding. Zijn belangstelling lag bij het Nederlandse lied van de middeleeuwen tot de gouden eeuw. Dat is sinds die tijd het focuspunt van het ensemble.” Van der Meel zong in 1987, het jaar van zijn afstuderen, voor het eerst bij Camerata en werd een paar jaar later de vaste tenor. Hij groeide uit tot één van de steunpilaren. Hij werkte mee aan 28 (!) cd-opnames en reconstrueerde samen met Louis Grijp het Maastrichts Liedboek uit 1554, een monsterproject dat twaalf jaar in beslag nam. Vorig jaar januari overleed Louis Grijp en dit jaar verloor het ensemble nog een onmisbaar lid: Erik Beijer, sinds jaar en dag zakelijk leider en daarnaast gambist en percussionist. Een zware slag voor Camerata. “Na het overlijden van Louis stonden we al in de 'overlevingsstand'. Blokfluitiste Saskia Coolen en ik hadden de artistieke leiding overgenomen. En toen kwam de klap van Eriks overlijden er nog overheen. We hebben ons de afgelopen tijd te pletter gewerkt om de boel weer op de rails te krijgen. Maar we willen verder. Dit is te belangrijk om op te geven. De specifieke kennis die we vergaard hebben, het repertoire dat we brengen, de belangstelling die we daarvoor creëren: geen enkel ensemble doet zoiets.”

Luthers liederen

Camerata Trajectina werkt graag rond thema's en herdenkingen. Eerder besteedde het ensemble aandacht aan onder meer Willem van Oranje, Constantijn Huygens en Calvijn. Nu is het de beurt aan Maarten Luther en de viering van 500 jaar Reformatie. Door grondig onderzoek – een handelsmerk van het ensemble – heeft Van der Meel een schat aan repertoire kunnen vinden rond de eerste honderd jaar Reformatie in Nederland, onder meer van de hand van Luther zelf. In Ede klinken liederen van Luther in Nederlandse vertalingen uit die tijd. Ze worden gekoppeld aan psalmberijmingen en liederen over martelaren (er belandden destijds heel wat gelovigen op de brandstapel of in een zak in het meer). Van der Meel voorziet de liederen tijdens het concert van toelichting. “De taal is oud, dus het is nodig om hier en daar een woord te verklaren of de achtergrond bij een lied te vertellen.” De zanger heeft maanden voorbereidingswerk in het project gestopt. “Allemaal onbezoldigd. Maar dat bedoel ik niet als klaagzang. Het is liefdewerk. Ik word er gelukkig van.”

Foto: Edesche Concertzaal.

---