Pianist Robert Kulek over samen muziek maken

"Samen muziek maken op het podium is het liefste wat ik doe."

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

29-11-17

Pianist Robert Kulek voelt zich boven alles kamermusicus. "Samen communiceren op het podium is het liefste wat ik doe." In zijn loopbaan heeft Robert Kulek zich ontwikkeld tot een begenadigd partner van gerenommeerde musici, zoals cellist Daniel Müller-Schott en violisten Kyung Wha Chung, Nikolaj Znaider, Arabella Steinbacher en Simone Lamsma. Zijn opnames - hij was genomineerd voor een Edison - worden steevast lovend ontvangen.

Eenzaamheid

Robert Kulek werd aanvankelijk opgeleid tot concertpianist. "Als je aan het conservatorium piano studeert, word je vooral opgeleid tot solist", vertelt hij. "Maar nadat ik in contact kwam met kamermuziek merkte ik hoe leuk en inspirerend het is om met anderen samen te spelen. Sterker nog, het besef dat ik als concertpianist de rest van mijn leven vooral alleen in een kamer zou studeren en vervolgens alleen op het podium zou staan, gaf me een enorm gevoel van eenzaamheid."

Zwart schaap

Tegelijk is Robert Kulek zich er zeer van bewust dat je eerst meters als solist moet maken, voordat je succesvol kamermusicus kunt zijn. Daarbij komt dat een loopbaan in de muziek voor Robert Kulek niet voor de hand lag. "Ik kom uit een familie zonder musici en kunstenaars. Je zou me het zwarte schaap van de familie kunnen noemen", lacht hij. "Van horen zeggen weet ik dat ik eerder zong dan sprak." Zijn ouders merkten dat hij veel affiniteit had met muziek en deden hem op vioolles. Maar na een half jaar werd de viool verruild voor de piano.

Russische school

Nadat Robert Kulek op negenjarige leeftijd met zijn familie naar de Verenigde Staten verhuisde, kreeg hij na verschillende pianoleraren een Russische pianodocente. Zij wist zijn talent op waarde te schatten. "Enerzijds was het heel vertrouwd, want ze sprak Russisch, net als wij. Tegelijk voelde ze ook een enorme verantwoordelijkheid voor mijn talent, iets dat je niet mocht verspillen. Dat enorme verantwoordelijkheidsgevoel droeg ze ook op mij over. Misschien was ik op dat moment nog iets te jong om dat te beseffen, maar achteraf zijn haar lessen van onschatbare waarde geweest."

Liefde voor de cello

Robert Kulek vervolgde zijn studie aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen bij Joan Havill en daarna aan Yale University, waar hij studeerde bij Claude Frank en Boris Berman. In deze periode ontdekte Robert Kulek zijn liefde voor kamermuziek. "De grootste eye-opener was dat het mogelijk bleek om via muziek met anderen te communiceren. Niet met woorden, maar met emoties." Een bijzondere voorliefde kreeg Robert Kulek voor de cello. "Natuurlijk niet om het instrument zelf te bespelen, maar de zangerige klank betoverde me. Misschien wel omdat de cello van alle instrumenten het dichtst in de buurt van de menselijke stem komt. In die periode heb ik zo ongeveer het volledige repertoire voor piano en cello ingestudeerd."

Verliefd, verloofd, getrouwd

Het was dezelfde cello die Robert Kulek naar Nederland bracht. Met lichte melancholie in zijn stem vertelt hij: "Veertien jaar geleden deed ik een kleine tour door Nederland. Samen met cellist Daniel Müller-Schott speelde ik in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. In de pauze kwam er een jonge vrouw van het Riaskoff-management naar ons toe. We raakten aan de praat en ik werd op slag verliefd op haar." De liefde bleek wederzijds, want zes maanden later vertrok Robert Kulek definitief naar Nederland. "We zijn getrouwd en hebben twee prachtige kinderen."

Simone Lamsma

In Nederland maakte Robert Kulek ook kennis met Simone Lamsma. Over hun eerste ontmoeting in 2009 vertelt hij: "Via via hoorde ik dat Simone op zoek was naar een vaste begeleider. Ze belde me op om een afspraak te maken en sinds onze eerste repetitie zijn we niet meer gestopt met samen spelen." Wat hem zo aanspreekt in Simones spel is wat hij noemt haar 'complexe muzikale persoonlijkheid'. "Daarmee bedoel ik de unieke combinatie van directheid en helderheid van expressie. Vanaf het eerste moment dat ik met haar speelde, begreep ik wat ze muzikaal wil vertellen."

Pistoolschot

Het zijn kwaliteiten die uitstekend passen bij de gespeelde stukken van Franck, Ysaÿe, Ravel en Poulenc. "Franck schreef ongetwijfeld de beroemdste vioolsonate van de Romantiek. Die van Poulenc vind ik een van de indrukwekkendste werken uit de twintigste eeuw. Hij is een meester in het combineren van zangerige melodieën en muzikaal drama." Dat laatste geldt bij uitstek voor zijn Vioolsonate uit 1943. "Poulenc droeg het stuk op aan de dichter Federico Garcia Lorca, die in 1936 aan de vooravond van de Spaanse Burgeroorlog werd vermoord. In mijn beleving heeft Poulenc de executie in het laatste deel presto tragico verklankt. Tegen het einde van het stuk wordt de muzikale spanning enorm opgevoerd, die culmineert in twee dramatische akkoorden in de piano; het pistoolschot."

Geweldige klank

De vioolsonates van Franck en Poulenc zijn composities die op de Bösendorfer Imperial volledig tot hun recht komen. Robert Kulek kijkt ernaar uit opnieuw aan dit instrument in de Edesche Concertzaal plaats te nemen. "Hoewel ik de eerste keer een beetje opzag tegen de Imperial-vleugel, vanwege het vergrote klavier, ben ik er erg enthousiast over. De klank van jullie Bösendorfer is echt geweldig. Je kunt er zoveel op doen. Het is een prachtig instrument!"

---