Cellist Quirine Viersen over haar carrière

"Wanneer ik cello speel, vertel ik vooral een verhaal"

Van onze redacteur Jan-Willem van Ree

26-12-17

Met een vader en een moeder als cellist, kreeg de jonge Quirine Viersen de sonore celloklank van met de paplepel ingegoten. Ruim veertig jaar later speelt die cello nog steeds een centrale rol in haar leven, al is die niet meer zo allesomvattend als vóór de geboorte van haar kinderen. "Als moeder en partner krijg je toch te maken met het verschuiven van prioriteiten", valt Quirine met de deur in huis. Wat volgt, is een openhartig gesprek over de loop van haar carrière. Over de soms enorme twijfel of ze het allemaal wel goed doet, over de grote verandering in haar persoonlijke leven sinds de geboorte van haar kinderen én over haar onlangs overleden, dierbare docent Heinrich Schiff.

Celloconcert

Op de ochtend voorafgaand aan ons gesprek heeft ze gestudeerd op het Celloconcert van Schumann, dat ze zal spelen tijdens een concert ter nagedachtenis aan Heinrich Schiff. Naast Jean Decroos en Dmitri Ferschtman was hij een van haar belangrijkste cellodocenten. "Ik heb zoveel aan hem te danken. Zijn lessen vormen de basis waarop ik cello speel."

Inspirerende docenten

Een van de belangrijkste lessen die Quirine van Heinrich Schiff leerde was de zogenoemde Navarra-techniek. Quirine Viersen: "Dit is een bepaalde strijktechniek, ontwikkeld door André Navarra, waarmee je je speelmogelijkheden enorm kunt vergroten. Schiff heeft me uitgelegd hoe het werkt en sindsdien heb ik het me helemaal eigen gemaakt. Heinrich Schiff noemde mij zelfs zijn meest 'Navarriaanse' leerling. Zelf geef ik deze techniek weer door aan mijn eigen leerlingen." De link tussen Navarra en Schiff is zo mogelijk nog hechter, want dankzij Heinrich Schiff kwam Quirine in het bezit van de cello die Navarra zelf bespeelde: de 'Joseph Guarnerius Filius Andreae' uit 1715. Bovendien schonk Schiff haar één van zijn eigen strijkstokken. "Daarmee komen mijn twee belangrijkste inspiratiebronnen samen in dit ene instrument."

Career move

Ondanks de liefde voor de cello scheelde het niet veel of Quirine had misschien een 'career move' gemaakt. "De cello is altijd zo’n vanzelfsprekendheid in mijn leven geweest dat er wel een moment móest komen dat ik eraan begon te twijfelen. Alleen kwam dat moment erg laat", lacht Quirine. "Naast cello heb ik ook een grote fascinatie voor zang. De stem als instrument in je lijf waarmee je alles kunt doen en die je niet in een koffer op je rug hoeft mee te zeulen. Ik ben gek op opera, dat Gesamtkunstwerk van muziek, taal en toneel." Quirine nam zelfs een tijdje zangles. "Ik wilde kijken of er meer in zat, maar ik was gewoon tien jaar te laat. Achteraf ben ik blij, dat ik het niet verder heb doorgezet, anders had ik nooit zo ver op de cello kunnen komen."

Zingen op de cello

Toch ziet Quirine een aantal overeenkomsten tussen zingen en spelen. "Natuurlijk kun je spreekwoordelijk zingen op je instrument, maar ik zie cello spelen en zingen in een opera vooral als het vertellen van een verhaal." Ook is Quirine sterk visueel ingesteld en ziet ze tijdens haar spel vooral beelden voor zich. "Eerst is er natuurlijk de emotie in de muziek, maar daarna zijn er landschappen waarin ik dan later mensen plaats. Als ik speel, zie ik altijd wel iets voor me, al is het vaak niet heel concreet."

Mentale overwinning

Die beelden heeft Quirine nodig om te kunnen communiceren met het publiek. Dat communiceren was het resultaat van een grote mentale overwinning. Hoewel Quirine de ene na de andere belangrijke prijs won, was ze enorm gesloten. "Als beginnend cellist was ik bang voor het publiek en trok me op het podium het liefst helemaal terug in mijn eigen wereld. Het moment dat ik moeder werd, heeft mijn wereld opengebroken. Kinderen confronteren je genadeloos met je tekortkomingen. Daar ben ik aan gaan werken. Het gevolg was dat ik een enorme ballast van me heb kunnen afwerpen. Daarna kon ik met een nieuwe open blik naar de mensen en de wereld om mij heen kijken." Deze omwenteling veranderde ook haar relatie met het publiek. Quirine: "Nu is het publiek het belangrijkste voor me. Als ik het podium op kom, ben ik blij en dankbaar dat ik al die mensen kan zien!"

Enrico Pace

De verandering in haar persoonlijke leven had ook gevolgen voor de kersverse samenwerking met meesterpianist Enrico Pace. "We kennen elkaar al heel lang, maar van samen spelen was het nog niet gekomen. Blijkbaar moeten sommige dingen wachten op het juiste ogenblik, en dat moment is nu aangebroken." Schroom bleek Quirines grootste vijand. "Ik keek enorm tegen Enrico op. Eigenlijk wilde ik al heel lang met hem samen spelen, maar ik durfde het niet. Afgelopen zomer speelden we in het Concertgebouw samen met Liza Ferschtman en Jennifer Stumm en toen dacht ik: je moet deze stap gewoon kunnen zetten. Ik heb Enrico nadien geschreven. Daar reageerde hij heel positief op, en zie hier de geboorte van ons duo!" Haar samenwerking met Enrico Pace ziet Quirine als een nieuw hoofdstuk in haar carrière.

Rachmaninov, Schumann en Beethoven

In de Edesche Concertzaal spelen beide musici cellocomposities van Beethoven, Schumann en Rachmaninov; muziek die Quirine na aan het hart ligt. "Rachmaninovs Cellosonate heb ik door zijn vier pianoconcerten leren kennen en hij is me erg dierbaar geworden. Er hangt altijd een zweem van geheimzinnigheid om die man. Zijn muziek lijkt op het eerste gezicht evenwichtig, maar elk van zijn pianoconcerten is uniek en op zichzelf ongelooflijk extreem, net als de Cellosonate trouwens." Daartegenover staan de grilliger stukken van Beethoven en Schumann. "Als jong meisje was ik al fan van Schumann. De stemmingswisselingen in zijn muziek spraken me erg aan. Later besefte ik dat ze te maken hadden met Schumanns alter ego’s. Maar ook als je dat niet weet, kun je je denk ik goed met zijn muziek identificeren. Iedereen herkent wel iets van de gemoedstoestanden in zijn stukken; net als in die van Beethoven trouwens. Hopelijk kunnen we dit overbrengen op het publiek. Ik heb in ieder geval ontzettend veel zin in het concert."

---