Francine van der Heijden: 'Muziek voegt iets toe'

Interview met sopraan Francine van der Heijden

Van onze redacteur Jordi Kooiman

09-01-18

Een op en top Nederlandse diva, zo zou je sopraan Francine van der Heijden kunnen omschrijven. Na haar afstuderen in Den Haag koos ze er bewust voor om in eigen land carrière te maken, en dat ging haar goed af. In Ede laat ze zich van haar Franse kant zien.

Geen onbekende

Francine van der Heijden zal voor velen geen onbekende zijn. Wellicht kent u haar van het 150-jarig jubileum van het Bijbels Museum, van het 50-jarig jubileum van de Vereniging Vrienden van het Lied of van 70 jaar Dodenherdenking. Maar waarschijnlijker is dat u haar kent van de begrafenis van Prins Claus in 2002 waar ze de sopraansolo in werken van Rachmaninov en Mozart voor haar rekening nam.
De hoeveelheid bijzondere jubilea waar Francine van der Heijden een muzikale rol vervulde, is illustratief voor haar status in Nederland. Ze is een geliefde zangeres, een artieste over wie een recensente ooit schreef: "Wie zou niet met gloeiende wangen op haar kleedkamerdeur willen kloppen: Francine, zing voor mij!"
Zelf zegt ze over al die concerten: "Muziek heeft het in Nederland moeilijk gehad wat betreft subsidie. Maar veel bijzondere gelegenheden worden toch opgeluisterd met muziek. Of het nu om vieren of rouwen gaat, muziek voegt iets toe."

Oude hobby

De muzikale genen heeft Francine van haar vader. "Hij speelde sopraansax in een blaaskapel. Mijn moeder was meer van het woord. Zij won prijzen met haar gedichten." Francine wilde jarenlang danseres worden, had daarna twee jaar zangles, maar koos uiteindelijk voor een studie politicologie. "Maar dat liep niet. Uit wrevel ging ik terug naar mijn oude hobby: zingen. Ik dacht: ik kijk wat er gebeurt als ik voorzing. Ik deed snel een cursus aan de muziekschool en werd aan twee conservatoria aangenomen."
Ze studeerde in Maastricht, deed een jaar Trinity College in Londen en rondde haar zangstudie af in Den Haag. "Daarna koos ik er heel bewust voor om in Nederland carrière te maken. Mijn stem is niet zo geschikt voor Duitse operahuizen, maar past goed in Nederland, waar een fijn klimaat heerst voor oude muziek, Bach, de passies en kerkmuziek. Toen ik een keer kon invallen in het ensemble van Ton Koopman, begon het goed te lopen. Soms hangt het leven af van toeval, en je capaciteit om je op die momenten te bewijzen."

Bewondering voor Mendelssohn

Hoewel ze veel barok en vroegromantische muziek gezongen heeft, pint Francine van der Heijden zich niet vast op bepaald repertoire. "Ik laat het repertoire op me afkomen; die luxe heb ik." Nadat ze een herontdekte concertaria van Mendelssohn voor het eerst uitvoerde en opnam in de Verenigde Staten, ontwikkelde Francine een passie voor het repertoire van de Duitse componist, en dat van zijn zus Fanny. "Zijn liederen zijn hoogst gevoelig, briljant en niet makkelijk om uit te voeren. Hij bewandelt niet altijd avontuurlijke paden, maar zijn muziek is wel heel bezonken en intens. Hij heeft de naam een verwende rijkeluisjongen te zijn, een 'net-niet-Schubert', maar daar ben ik het niet mee eens. Zijn muziek is zo virtuoos, ik vind hem ondergewaardeerd."

Klanktapijt

In de Edesche Concertzaal staat niet de Duitse romantiek van Mendelssohn, maar de Franse romantiek van meesters als Fauré, Franck, Chausson en Hahn centraal. Het programma is samengesteld rondom het 'Pie Jesu' van Lili Boulanger. "Dat was mijn verzoeknummer”, zegt Francine. “In 2018 is het honderd jaar geleden dat Boulanger overleed. Organiste Jetty Podt heeft het stuk, dat eigenlijk voor een ensemble geschreven is, bewerkt voor orgel."
Francine werkte niet eerder samen met Jetty Podt, maar ze kenden elkaar al wel, informeel."Ze belde mij een keer op en vroeg: zullen we eens samen iets ondernemen? Het eerste gedeelte van ons programma bevat veel religieuze muziek. Het is lieflijk en sierlijk. Dromerig is een goede karakterisering. Het tweede deel draait om rusten en dromen. Het is Frans en elegant, en gaat verder dan het geijkte repertoire voor zang en orgel."
Francine vindt het heerlijk om met orgel te zingen. "De tonen blijven beter liggen. Je voelt de klankkleuren om je heen. En een orgel heeft zó veel kleuren. Dat is het grote verschil met een piano. Per stuk kan het palet een beetje veranderen. Dat vind ik heel prettig. Je voelt dat je een klanktapijt onder je hebt."

---